Zoals op 1 juli 1993, toen Press Now het radio- en televisieprogramma ‘Music, War, Radio’ maakte. Dit werd live uitgezonden in Nederland, Belgrado (Servië) en Zagreb (Kroatië).
Mies was paraat en sprak:
‘Als je hier staat op een mooie zomeravond aan het Leidseplein, volle terrassen, eten en drinken, lichtreclames en mensen en muziek uit alle hoeken van de wereld, dan krijg je het gevoel, dat het eigenlijk best nog wel goed zit met die wereld.
Doen alsof is verdomd makkelijk. In het klein en in het groot doen wij dat dan ook. Alsof er een paar uur vliegen hiervandaan geen gruwelijke oorlog aan de gang is. Te midden van die verschrikkingen zijn er daar nog altijd mensen, die weigeren mee te doen aan de oorlogshetze, aan het opzwepen tot nationalisme, en het zaaien van haat en verdeeldheid tussen mensen die nog maar kort geleden buren en vrienden waren.
Tot die mensen behoren ook de in een oorlog voor de machthebbers zo belangrijke journalisten, radio- en televisiemakers. Zij blijven onder bijna onmenselijke omstandigheden de waarheid schrijven, spreken, drukken, en uitzenden.
Ik behoor tot de generatie die nog weet welke rol de waarheid, het onafhankelijke vrije woord, kan spelen onder een terreur, toen de naziterreur ons zijn ideologie wilde opdringen. Het recht van de sterkste, uitroeiing van alles en iedereen, die in zijn ogen anders dacht en anders was. Over de rol van het vrije woord toen schreef een dichter in het verzet:
Wanneer de Waarheid niet meer wordt gezeid,
gelijkt de ziel een landschap zonder regen:
de grond versmacht, de bloei is vóór den tijd
verdord, verschrompeld en de lucht staat tegen, *
Daar ging het toen om, daar gaat het nu om. De leugens afwijzen. Opkomen voor de waarheid. Weigeren ons neer te leggen bij het vernietigen van mensenlevens. Van alles wat mensen hebben opgebouwd, hun cultuur, hun geloof, hun rechten als mens. Laten we weigeren te doen alsof. Mensen niet uitleveren aan dode grond, waarvan de stank tot hiertoe doordringt. Laten we, waar we maar kunnen, opkomen voor hen die met gevaar voor eigen leven de waarheid blijven doorgeven. Doen we dat niet, dan verschrompelen onze eigen rechten, verdort onze eigen cultuur. Opkomen voor het vrije woord is ons eigen overleven als mens.’
Na het overlijden van Mies Bouhuys (d.d. 30 juni 2008) werd haar financiële nalatenschap beschikbaar gesteld aan Stichting In den Vreemde. Sindsdien ondersteunt de stichting kunstenaars, intellectuelen, journalisten, wetenschappers en actievoerders onder druk.
* ‘Ballade van de Waarheid’ (1944), door Jan Engelman.
Uit: Geuzenliedboek 1940-1945’ onder redactie van M.G. Schenk en H.M.Mos
